Triển khai hiệu quả MON – Giải pháp ứng phó dự phòng cho GNSS

Tài liệu tổng hợp những hướng dẫn quan trọng trong việc duy trì hoạt động khai thác PBN khi GNSS gặp sự cố. Việc chuyển đổi từ dẫn đường dựa trên các đài dẫn đường truyền thống (NAVAID) sang Dẫn đường dựa trên tính năng (PBN) đã mang lại các lợi ích về hiệu quả rõ rệt cho các Nhà cung cấp Dịch vụ Bảo đảm hoạt động bay (ANSP) và các khách hàng của mình.

Các lợi ích này bao gồm việc thiết lập đường bay trực tiếp hơn, các quỹ đạo bay song song và tính linh hoạt cao hơn nhằm thiết kế các đường bay tối ưu đáp ứng nhu cầu khai thác.

Yếu tố tiên quyết của RNAV (Area Navigation) và RNP (Required Navigation Performance) là việc thiết lập hệ thống GNSS. Việc chuyển đổi sang PBN đã giúp ANSP có thể cắt giảm bớt hệ thống đài dẫn đường truyền thống, giúp tiết kiệm chi phí duy trì cơ sở hạ tầng.

Tuy nhiên, do GNSS có thể bị ảnh hưởng bởi can nhiễu tần số vô tuyến (RFI), nên vẫn cần duy trì một số đài NAVAID truyền thống trong Mạng khai thác tối thiểu (MON) và thậm chí lắp đặt thêm ở một số khu vực quan trọng để đảm bảo vùng phủ sóng tối thiểu. Chiến lược này giúp đảm bảo các chủ thể khai thác vẫn có phương án dự phòng khi GNSS gặp sự cố.

Nhóm CANSO đã nghiên cứu nhiều mô hình Mạng khai thác tối thiểu (MON) của các quốc gia và khu vực do các thành viên CANSO cung cấp, bao gồm Hà Lan, Pháp, Tây Ban Nha, Mỹ, Úc, Canada, cùng với mô hình khu vực của EUROCONTROL và các hướng dẫn từ ICAO.

Những thông tin thu thập được từ các mô hình này đã được tổng hợp để xây dựng một tài liệu hướng dẫn tổng quát, giúp các  ANSP và các nhà chức trách thực hiện phân tích hoạt động ứng phó nhằm giảm thiểu rủi ro gián đoạn GNSS do can nhiễu tần số vô tuyến (RFI).

MON được thiết kế để đóng vai trò là một hệ thống dự phòng, không phụ thuộc vào việc có Giám sát ATS. Vì là một giải pháp ứng phó, hệ thống NAVAID truyền thống có thể được sắp xếp và tối ưu hóa hợp lý.

Tuy nhiên, để MON có thể hỗ trợ hiệu quả khi cần thiết, cần hiểu rằng đây không phải là hệ thống dẫn đường chính mà chỉ là phương án khắc phục sự cố để duy trì tín hiệu cho tàu bay mà không phụ thuộc vào GNSS.

Việc phối hợp giữa các nhà quản lý ATM và cơ sở hạ tầng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo cung cấp các dịch vụ Định vị, Dẫn đường và Thời gian (PNT) phù hợp, giúp duy trì hoạt động bay liên tục ngay cả khi GNSS gặp sự cố. Khi xây dựng chiến lược Mạng khai thác tối thiểu (MON), cần xem xét đến loại và mức độ trang bị và năng lực dẫn đường của các đối tượng sử dụng vùng trời trong khu vực trách nhiệm.

Trong tài liệu này, các yếu tố quan trọng cần cân nhắc được đưa ra bao gồm quy hoạch hạ tầng dẫn đường, khả năng và vùng phủ sóng của các quốc gia lân cận, vai trò của các đài NAVAID trong PBN, trang bị dẫn đường trên máy bay, nhu cầu của cộng đồng khai thác, sự hiệp đồng giữa dân sự và quân sự, cũng như sự phát triển của hệ thống dẫn đường trong tương lai.

Trong những khu vực có mật độ không lưu cao, một số quốc gia đã xác định nhu cầu duy trì DME/DME làm phương án dự phòng chính cho PBN. Đồng thời, nhiều quốc gia cũng xác định nhu cầu duy trì một mạng lưới hạ tầng VOR hoặc VOR/DME dự phòng nhằm hỗ trợ các đối tượng sử dụng có các tính năng PBN. Tuy nhiên, việc có được tính năng ngang bằng với GNSS là không khả thi và cũng không phải là mục đích của các hoạt động khai thác ứng phó.   

Các hướng dẫn về MON trình bày chi tiết về sự cần thiết phối hợp giữa các nhà quy hoạch hạ tầng và chuyên gia thiết kế vùng trời và phương thức bay để đảm bảo các tính năng PBN đối với cả hoạt động khai thác bình thường và hoạt động khai thác ứng phó. Sự phối hợp này cần giải quyết những thách thức trong việc triển khai, đồng thời xem xét các thay đổi liên quan đến ứng dụng hệ thống dẫn đường truyền thống. Có hai cách tiếp cận chính trong quy hoạch MON: một là cách tiếp cận từ trên xuống, trong đó thiết kế vùng trời không phụ thuộc vào các ràng buộc hạn chế về hạ tầng, hai là cách tiếp cận từ dưới lên, trong đó có tính đến hạ tầng hiện hữu.

 

Việc triển khai hạ tầng phụ thuộc vào quy hoạch vòng đời hệ thống và phân tích chi phí - lợi ích. Các ANSP cần xây dựng kế hoạch tối ưu hóa hạ tầng, trong đó bao gồm việc thiết lập và duy trì MON một cách hợp lý.

Các yếu tố của kế hoạch triển khai hạ tầng cũng cần được tích hợp vào lộ trình chuyển đổi sang PBN. Để thực hiện điều đó, ANSP cần hiểu rõ sự phát triển của hạ tầng dẫn đường, cũng như các hình thức khai thác được hỗ trợ bởi cả các hệ thống NAVAID hiện hữu và trong tương lai. Sự hiểu biết toàn diện này sẽ cho phép ANSP xây dựng các kế hoạch triển khai hệ thống mới và loại bỏ những hệ thống không còn phù hợp một cách hiệu quả.

Trong điều kiện ngành hàng không phải phụ thuộc vào GNSS để tăng trưởng, Hướng dẫn triển khai Mạng khai thác tối thiểu (MON) của CANSO đưa ra một hướng đi kịp thời cho ANSP nhằm tăng cường sự ổn định trong cung cấp dịch vụ của mình. Tài liệu có ý nghĩa không chỉ với các chuyên gia hoạch định vùng trời, mà còn là nguồn tham khảo có giá trị cho các nhà quản lý hạ tầng phục vụ quản lý bay.

Tổ chức và cá nhân quan tâm có thể xem nội dung tài liệu, xem tại đây./.   

 (vatm.vn)