Hàng không dân dụng tham gia cuộc Tổng tiến công của quân và dân ta giải phóng miền Nam (Xuân - Hè 1975)

Từ sau Hiệp định Pari về Việt Nam, thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ 21 của Ban Chấp hành trung ương Đảng, được sự chi viện đắc lực của miền Bắc, quân và dân ở miền Nam đã kiên quyết giáng trả những hành động chiến tranh phá hoại Hiệp định Pari của Mỹ - Ngụy. 

Kết quả là, đến cuối năm 1974, quân và dân ta đã đánh bại hầu hết các cuộc hành quân lấn chiếm của địch, giành lại những vùng đã bị chúng chiếm đóng, thu hẹp vùng kiểm soát của địch, giữ vững và mở rộng vùng giải phóng của ta, đẩy địch vào thế phòng ngự bị động, phải co về giữ các vùng đô thị và các trục đường giao thông quan trọng. Tình hình đã có những chuyển biến căn bản thuận lợi cho việc giải phóng hoàn toàn miền Nam.

Tháng 1/1975, Bộ Chính trị, Ban chấp hành Trung ương Đảng họp, xem xét tình hình và ra Nghị quyết lịch sử. 

Hội nghị nhận định, chưa bao giờ ta có thời cơ thuận lợi như lúc này để hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ ở miền Nam và đã ra quyết định: “toàn quân và dân ở cả hai miền đẩy mạnh đấu tranh quân sự và đấu tranh chính trị kết hợp đấu tranh ngoại giao làm thay đổi nhanh chóng và toàn diện lực lượng so sánh trên chiến trường miền Nam theo hướng có lợi cho ta, tiến hành rất khẩn trương và hoàn thành công tác chuẩn bị mọi mặt, tạo điều kiện chín muồi, tiến hành tổng công kích, tổng khởi nghĩa tiêu diệt và làm tan rã ngụy quân, đánh đổ ngụy quyền về tay nhân dân, giải phóng miền Nam”.

Đồng thời, Hội nghị nhấn mạnh phải ra sức chuẩn bị mọi mặt để khi có thời cơ lịch sử thì tập trung lực lượng cả nước giải phóng miền Nam ngay trong năm 1975.

Quán triệt Nghị quyết của Bộ Chính trị, toàn bộ lực lượng không quân vận tải – hàng không dân dụng chuẩn bị sẵn sàng lực lượng và phương tiện để chi viện tối đa cho chiến trường miền Nam.

Những ngày đầu năm 1975, sân bay Đồng Hới tấp nập như ngày hội của Lữ đoàn không quân vận tải 919. Tất cả các kiểu loại máy bay (trực thăng Mi -6, Mi -8, Mi -4 và máy bay cố định AN-2, Li-2, IL-14 và IAK -40) dồn dập vận chuyển quân, vũ khí, lương thực, thuốc men từ Gia Lâm vào và từ đó dùng ô tô vận chuyển tiếp, vượt sông Bến Hải vào Đông Hà – đường 9, phân đi các chiến trường miền Nam.

Sân bay lúc nào cũng mù mịt bốc lên bởi cánh quay của những chiếc trực thăng Mi - 6 mang trong bụng hàng chục tấn hàng. Cán bộ, chiến sĩ, không quân vận tải – hàng không dân dụng phục vụ tận tình, chu đáo, an toàn ngày đêm trên sân bay Đồng Hới.

 

Ngày 4/3/1975, quân và dân ta nổ sung tấn công địch ở chiến trường Nam Tây Nguyên, mở đầu cuộc Tổng tiến công và nổi dậy trên toàn miền Nam. 

Chỉ trong một thời gian ngắn, sau khi đánh chiếm thị xã Buôn Mê Thuột, quân ta phát triển tấn công, tiêu diệt và làm tan rã phần lớn lực lượng Quân đoàn 2 và Quân khu 2 của địch, giải phóng hoàn toàn Tây Nguyên.

Với sự chuẩn bị từ trước, bộ đội không quân đã kịp thời tổ chức các đoàn cán bộ, nhân viên kỹ thuật vào tiếp quản sân bay Buôn Mê Thuột, Pleiku, tiếp thu các cơ sở của không quân địch ở các vùng mới giải phóng. 

Sau khi bộ đội ta giải phóng Huế (25/3/1975), ngay ngày hôm sau, một chiếc trực thăng Mi - 8  do đồng chí Nguyễn Như Chứng lái chính đã cất cánh từ sân bay Đồng Hới chở các đồng chí: Phùng Thế Tài, Phó Tổng tham mưu trưởng; đồng chí Lê Văn Tri, Tư lệnh Quân chủng Phòng không – Không quân; đồng chí Nguyễn Hồng Nhị, Phó Tư lệnh Sư đoàn Không quân 371; đồng chí Phạm Đình Cường, Lữ đoàn phó Lữ đoàn Không quân vận tải – Hàng không dân dụng 919 vào sân bay Phú Bài – Huế. 

Sau đó, máy bay lại đưa đồng chí Lê Trọng Tấn, Phó Tư lệnh mặt trận ra Hà Nội báo cáo tình hình chiến trường với các đồng chí trong Bộ Chính trị. 

Nhờ những báo cáo trực tiếp từ chiến trường như vậy, Bộ Chính trị đã kịp thời nắm vững tình hình, chỉ đạo chặt chẽ từng bước của chiến dịch.

Tổ bay IL -14 của đồng chí Vũ Quý Đĩnh bay thẳng từ Gia Lâm đưa đồng chí Nguyễn Ái Đồng và Chủ nhiệm chính trị Lữ đoàn 919 Ngô Đắc Thưởng vào sân bay Phù Cát.

Ngày 29/3/1975, ta giải phóng thành phố Đà Nẵng, căn cứ quân sự liên hợp Hải – Lục - Không quân lớn nhất miền Trung của Mỹ - Ngụy.

 

Ngay lập tức từ sân bay Phú Bài, tổ bay Mi – 8 của đồng chí Nguyễn Như Chứng cất cánh kịp thời chở các cán bộ của không quân hạ cánh xuống sân bay Đà Nẵng. Tiếp sau đó, tổ bay IL -8  của đồng chí Võ Quang Bốn đã chở các cán bộ của không quân và hàng không dân dụng vào bổ sung lực lượng tiếp quản sân bay Đà Nẵng được tổ chức thành một đơn vị kỹ thuật tương đương cấp trung đoàn làm nhiệm vụ quản lý sân bay, khôi phục các hệ thống thông tin liên lạc, điện, nước, xăng dầu ở sân bay và trạm rada dẫn đường ở bán đảo Sơn Trà.

Trước xu thế phát triển rất nhanh của tình hình cách mạng miền Nam, ngày 31/3/1975, tư tưởng tổ chức và chuẩn bị cho chiến dịch Hồ Chí Minh được phát đi: “Thần tốc, táo bạo, bất ngờ, chắc thắng”. Cả nước tưng bừng khí thế ra trận. Các tuyến đường sắt, đường bộ, đường thủy, đường hàng không tấp nập các đoàn tàu, ô tô, máy bay chở quân, đạn dược, gạo, thuốc men … ra tiền tuyến. 

Ngày 5/4/1975, chuyến bay vận tải AN -24 do đồng chí Lê Văn Nha lái chính đã hạ cánh xuống sân bay Phú Bài. Hai ngày sau, máy bay tiếp tục lên đường và đáp xuống sân bay Đà Nẵng. Từ đó, cầu hàng không dân dụng đã mở tuyến Hà Nội – Huế; Hà Nội – Đà Nẵng bay thẳng bằng máy bay AN -24, IL -18. 

Đơn vị trực thăng lấy sân bay Đồng Hới làm trạm tập kết trung chuyển để từ đó bay tiếp vào Đà Nẵng. Từ Đà Nẵng, các chuyến bay lên các sân bay vừa giải phóng ở Tây Nguyên ngày một tăng.

Ngày 20/4/1975, chiếc IL -18 từ Hà Nội bay vào Đà Nẵng chở các phi công Từ Đễ, Mai Xuân Vượng, Phạm Ngọc Lan, Phạm Bổn, Nguyễn Văn Lục… và 6 thợ máy để huấn luyện, chuyển loại sử dụng máy bay A -37 thu được của địch, chuẩn bị thực hiện  nhiệm vụ tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh.

Ngày 21/4/1975, sau khi quân ta giải phóng Xuân Lộc, các Quân đoàn đã áp sát Sài Gòn trên các hướng. 16h 25 phút ngày 28/4/1975, phi đội máy bay A- 37 (thu được của địch ở Đà Nẵng, Phù Cát) do phi công Nguyễn Thành Trung làm Đội trưởng và các đội viên Từ Đễ, Nguyễn Văn Lục, Mai Xuân Vượng, Hán Văn Quảng xuất kích từ sân bay Phan Rang tấn công vào sân bay Tân Sơn Nhất, trận đánh đã thắng lợi ròn rã.

Đêm ngày 28/4 và rạng sáng ngày 29/4/1975, không quân chính quyền Sài Gòn cho hai đợt máy bay A -37 và F -5E từ Sài Gòn bay ra ném bom xuống đường băng và bãi để máy báy Mi-6 và AN -24 của Lữ đoàn 919, nhưng đều không trúng máy bay, chỉ làm bị thương một thợ máy và một chiến sĩ cảnh vệ canh gác máy bay tại sân bay Phan Rang.

Trong quá trình chuẩn bị và tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh, các máy bay không quân vận tải – hàng không dân dụng đã thực hiện 163 chuyến bay, cơ động 4.250 cán bộ, chiến sỹ, vận chuyển 120,7 tấn vũ khí, phương tiện kỹ thuật (trong đó có 48 tấn đạn pháo cho xe tăng), bản đồ thành phố Sài Gòn, nhiều cờ, biểu ngữ, truyền đơn, thuốc men… đáp ứng các nhu cầu cấp bách của chiến dịch.

Sáng ngày 30/4/1975, một buổi sáng trời quang mây và khí hậu oi ả, năm cánh quân lớn của quân đội ta ồ ạt tiến vào Sài Gòn, cùng với quần chúng nổi dậy, giải phóng thành phố. 

Vào lúc 11h30 phút, lá cờ Cách mạng tung bay trước tòa nhà chính Dinh  Độc Lập. CHIẾN DỊCH HỒ CHÍ MINH TOÀN THẮNG!

Sau hơn 30 năm tiến hành cuộc chiến tranh giải phóng giành độc lập và thống nhất Tổ quốc vô cùng oanh liệt, bằng cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mà đỉnh cao là CHIẾN DỊCH HỒ CHÍ MINH LỊCH SỬ, Nhân dân ta đã kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến lâu dài, gian khổ có một không hai trong lịch sử hàng ngàn năm của Dân tộc.

Ngày 1/5/1975, chiếc máy bay trực thăng Mi-6 do đồng chí Lê Đình Ký lái chính – chiếc máy bay đầu tiên sơn phù hiệu Không quân nhân dân VIỆT NAM hạ cánh tại sân bay Tân Sơn Nhất, đem theo một lá cờ TỔ QUỐC rất lớn để cắm trên nóc Dinh Độc Lập.

Một đoàn cán bộ  kỹ thuật của không quân, trong đó có các cán bộ kỹ thuật của Ban kỹ thuật Lữ đoàn 919 do đồng chí Nguyễn Văn Chung dẫn đầu đã có mặt ở sân bay Tân Sơn Nhất, tiếp quản Trung tâm kỹ thuật của hàng không dân dụng chính quyền Sài Gòn.

Ngày 15/5/1975, chiếc máy bay chuyên cơ IL-18 số hiệu VN195 của hàng không dân dụng Việt Nam cất cánh từ sân bay Gia Lâm bay thẳng đến sân bay Tân Sơn Nhất lần đầu tiên đưa đồng chí Tôn Đức Thắng – Người công nhân của nhà máy đóng tàu Ba Son năm nào đã kéo cờ phản chiến để ủng hộ Cách mạng Tháng 10 Nga vĩ đại, đã hoạt động cách mạng bất chấp hy sinh tù tội…, nay là Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa cùng Đoàn đại biểu Đảng và Nhà nước ta vào thành phố Sài Gòn dự Lễ mừng chiến thắng giải phóng miền Nam, thống nhất Đất nước.

Trên chặng đường đó, không quân vận tải – hàng không dân dụng đã anh dũng chiến đấu, lập nhiều chiến công hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. 

Một trang mới trong lịch sử ngành hàng không dân dụng được mở ra cùng bao sự đổi thay cùng Đất nước Việt Nam thống nhất, hoà bình, độc lập, tự do./.

(Trích tư liệu lịch sử ngành HKDD Việt Nam)